Exorcisme op de werkvloer: aanpakken van onzichtbare obstakels in teams

Regelmatig begeleid ik teams waar op papier alles goed zit, maar waar de dingen toch niet vooruitgaan.

Zelfs de meest heldere grote lijnen blijken daar onduidelijk te zijn. Of net heel eenvoudige praktische zaken lopen altijd in het honderd. Zo werkte ik eens maandenlang met een klant waar het vergaderlokaaltje letterlijk elke keer dubbelgeboekt was.

Bedrijfscultuur gaat vaak over wat niet zichtbaar is, maar toch z’n stempel wil drukken. Het spook in de organisatie dus. Het onbesproken verleden blijft vaak heel hardnekkig aanwezig en net daarom is de Poltergeist zo’n goeie metafoor. Klopgeesten zijn immers krachten uit het verleden, die niet rusten tot ze unfinished business hebben afgehandeld.

• Soms is er missieslijtage. De oorspronkelijke missie is vaag geworden en gaandeweg is iedereen het verhaal anders gaan invullen.
• Soms zijn teamleden onbewust op een heel andere manier naar de waarden van hun organisatie gaan kijken. Bijvoorbeeld als de ene stabiliteit nastreeft en de andere innovatie, kan dat wel eens onderhuids botsen. Of als je organisatie tegelijk het motto “Durf te falen” uitdraagt én risico-avers is.
• En soms gaat het bijna letterlijk om de geest van iemand die vertrokken is. In “Vertellers, Geen Verkopers” schreef ik: “Wanneer belichamers een organisatie verlaten, laten ze een gat achter in de vorm van de belichamer. Je ziet het vaak. Als directeur Karel na vijftien jaar de schouwburg verlaat, zoekt de schouwburg geen nieuwe directeur, maar een nieuwe Karel.”. 

Het spook kan dus vele aanleidingen kennen. Als je impact wil hebben op de bedrijfscultuur, dan moet je ook durven stilstaan bij de onzichtbare aanwezigen. Daarom is het strategische werk dat ik doe, steeds vaker ook een soort systemisch werk: hoe werken mensen samen? Wat is onuitgesproken? En hoe maken we dat zichtbaar?

Vooral organisaties waar de werkdruk hoog ligt, gaan een cultuur ontwikkelen van “vooruit en niet omkijken”. En net zo ontstaan Poltergeists die duchtig met de kettingen kunnen rammelen.

Tijd maken om de onzichtbare dingen expliciet te maken, is dan het begin van een exorcisme.