Wat je kan leren van de paradox in je organisatie.

Je organisatie heeft een interne logica en de kans is groot dat die logica niet helemaal sluitend is. Dat is niet erg. Net de stukken die niet kloppen in je verhaal, wijzen je de weg naar je volgende stap. Een van de leerrijkste weeffouten is daarbij de paradox.

Een paradox, dat zijn twee dingen die op hetzelfde moment waar zijn, terwijl dat eigenlijk niet kan. Iets kan niet wit en zwart tegelijk zijn. Iets kan niet groot en klein tegelijk zijn. Toch kom je vaak zo’n paradox tegen. En dat is leerrijk. Het wil altijd zeggen dat je het volledige beeld nog niet ziet, want elke paradox is immers een geval van gebrekkig perspectief en niet een soort Escher-achtige trappengang.

Andere perspectieven

Twee mannetjes kijken naar hetzelfde cijfer. De ene meent dat het een zes is, de andere is er van overtuigd dat het een negen is. Beide hebben gelijk. Zes is negen. Als dàt geen paradox is!

Of neem dit bekende voorbeeld. Een object creëert een schaduw. Afhankelijk van de vorm van het object kan zo’n schaduw een vierkant zijn of een cirkel. Maar het is onmogelijk dat een object een schaduw heeft die tegelijk vierkant én rond is, toch?

In beide gevallen gaat het om een perspectiefsprobleem. Zoals wij de twee prentjes zien is er immers geen sprake van bovennatuurlijke fenomenen. Maar voor het mannetje dat een zes ziet, is het niet te bevatten dat iemand anders beweert dat het een negen is.

Ziet iedereen hetzelfde?

Net daarom zijn paradoxen zo handig. Als je er eentje tegenkomt in jouw organisatie, dat weet je dat je altijd te maken hebt met een probleem van perspectief. Stel jezelf de vraag hoe je je overzicht kan veranderen en vraag andere mensen om vanuit hun eigen standpunt naar het probleem te kijken. Ziet iedereen hetzelfde?

Probeer dus de andere partijen niet te overtuigen dat de schaduw rond is. En ga er ook niet vanuit dat jouw organisatie om een of andere reden een soort Escher-achtige uitzondering is waarin dingen gebeuren die niet kunnen.

Neem een stap achteruit en probeer met nieuwe ogen naar dat stukje van je organisatie te kijken.

• Een klant die ook een leverancier is?
• Inzichten die minder sterk worden, naarmate je meer onderzoek doet?
• Bezoekers die minder willen betalen naarmate je meer investeert in je voorstelling?

Als je een paradox tegenkomt in de vrije natuur wil dat altijd zeggen dat je op een onvolledige manier aan het kijken bent. Beschouw hem daarom niet als een irritante uitzondering, maar omarm het net als een handig signaal van wat je volgende verhelderende strategische stap zou kunnen zijn.