Onmogelijke keuzes: de schaduwzijde van verhalen in organisaties.

Op de dag dat de nieuwe baas langskwam in de Franse fabriek, was de sfeer niet bepaald goed.

Na enkele moeilijke jaren waren ze immers overgenomen door een Amerikaanse multinational. Toen het nieuwe moederbedrijf hoorde van de woelige sfeer, stuurden ze meteen de CEO. Die gaf een bevlogen speech over durf, innovatie en groei. Hij begreep dat de afgelopen periode moeilijk was geweest, maar zei dat het nu tijd was om de bladzijde om te slaan.

Dat nieuwe hoofdstuk kwam er niet.

Alle goede intenties ten spijt, had de speech immers het averechtse effect op de Fransen. Dat gemakkelijk praatje over morgen? Dat voelde vooral aan als iemand die hun bezorgdheden onder de mat veegde. En ook voor de CEO was het een vervelend gevoel. Hoe kon een ploeg nu zo weinig ambitie hebben? Ze zagen toch ook hoe slecht de zaken daarvoor gingen?

Organisaties vertellen verhalen over zichzelf en soms spreken die verhalen elkaar tegen.

Elk verhaal heeft immers ook een schaduwkant. Door de nadruk te leggen op één ding, roep je impliciet ook de tegenpool op. Voor de CEO was de tegenhanger van ambitie heel eenvoudig geen ambitie. Hoe kan je dat nu willen? Maar vaak is de tegenhanger van ambitie iets heel anders, namelijk trots. Als een leider te hard inzet op een ambitieuze toekomst, kan dat onbedoeld overkomen als kritiek op al het harde werk uit het verleden.

Hoe kan je daar als teamlid nu blij van worden?

Het omgekeerde is ook waar: organisaties die trots zijn op hun verwezenlijkingen, durven impliciet de deur al eens openzetten voor zelfgenoegzaamheid. Als een deel van het team meer ambitie wil en een deel meer erkenning, kan het dus stevig clashen.

Het verhaal dat we over onszelf vertellen is belangrijk.

• Het is altijd goed om dat verhaal met je team expliciet te formuleren. Wat voor organisatie willen we zijn? Wat zijn daarbij de valkuilen en spanningsvelden? Onbewuste dingen bewust maken, is al de helft van de oplossing.
• Wees je bewust dat paradoxen niet bestaan. Wanneer twee dingen tegelijk waar zijn, die eigenlijk niet tegelijk waar kúnnen zijn, dan ben je gegarandeerd verkeerd naar de dingen aan het kijken.
• Het helpt ook om vervolgens samen een nieuw verhaal te schrijven waarin je wél goed kan doen. In “Vertellers, Geen Verkopers” heb ik het daarom over een gunstig frame voor jezelf creëren. Eentje waarbij je de dingen niet formuleert als binaire kampen, maar als een doorlopende evenwichtsoefening.